TARİH: 27 Mayıs 2005
GAZETE/DERGİ: Birgün
Şiirsel bir direniş hikâyesi
Son dönem bağımsız filmlerin gözde aktörü Daniel Brühl’ün rol aldığı ‘Eğitmenler’, 1968 kuşağının direniş ruhuna sahip çıkan, kapitalizmin adaleti üzerine düşünmeye çağıran ve eylemi yücelten bir film. Mutlaka seyretmeli ve üzerinde tartışılmalı…
Orijinal adı: The Edukators Yönetmen: Hans Weingartner Oyuncular: Daniel Brühl (Jan). Stipe Erceg (Peter). Burghart Klaussner (Hardenberg). Julia Jentsch (Hardenberg) Türü: Romantik-Komedi-Dram Ülke: Almanya. Avusturya
‘68 ruhuna sahip ama 2000’lerde yaşayan gençler ne yapar, ne yapabilir? 68’liler sonuçta yenilgiye uğradılar ama yine de bir şeyleri değiştirmeyi başardılar. Ama günümüzde yaşayan gençleri taşıyan bir dalga yok, onlar çok daha küçük oynamak zorundalar. Kendilerine “Eğitmenler” diyen ve filme adını veren grup da başlangıçta sadece iki delikanlıdan oluşuyor. Ve güçleri orantısında bir şeyleri değiştirmeye, zenginleri en azından huzursuz etmeye çalışıyorlar. Jan (Daniel Brühl) ve Peter (Stipe Erceg) yat kulübüne üye zenginlerin evlerine girip, eşyaları yeniden aranje ediyorlar. Bu yeni düzenin işlevsel bir amaç gütmediğini, rahatsız etmeyi hedeflediğini belirtmek lazım (Tesadüf: Bu haftanın diğer bir filminde de kahramanlar “Boş Ev”lere giriyorlar ama onlar ev sahiplerine yardım ediyor). Ve arkalarında “Eğitmenler” imzalı notlar bırakıyorlar; “Aşırı zenginsin” ya da “Bolluk günleri bitti” gibi. Jan’ın sıkı sıkıya uyduğu, Peter’ın ise Jan’ın zoruyla uymak zorunda kaldığı ilkeleri de hiçbir şey çalmamaktır. Bu arada Peter’in kız arkadaşı Jule (Julia Jentsch) ise çok ciddi bir borç yükü altındadır çünkü sigortasız döküntü arabasıyla son model bir Mercedes’e arkadan bindirmiştir. Hatalı olan kendisi olduğu için kanunlara göre Mercedes’in tamir masrafı onun sorumluluğundadır. Kanunlar, o muhteşem “tarafsızlık”larıyla ve eşitsiz ve adaletsiz bir düzende herkesi eşit görür. Bu, genç bir insanın hayatını karartmak demek olsa da. Jule, garson maaşıyla hiç de ihtiyacı olmayan birine para ödemek zorundadır artık.
Kader ağlarını örer: Daha filmin başında belli olduğu gibi, Jan’la Jule arasında, Peter’in uzakta olduğu bir dönemde bir aşk başlar. Jan, Jule’ye eylemlerini anlatır ve Jule de gruba katılır. Ve iki yeni aşık Mercedes’in sahibi Hardenberg’in (Burghart Klaussner) evine, grubun ilkelerini çiğneyerek yani hiç hazırlık yapmadan dalar. İşler ters gider ve Hardenberg’i rehin almak zorunda kalırlar. Hardenberg’in eski bir 68’li olduğu anlaşılacaktır. Peter ve Jan aynı kadını sevmenin zorluklarıyla biraz fazla kolay başa çıkarlar. Burjuva değer yargılarına duydukları tepki ve dostluklarının gücü, kıskançlığı yener. Bu gerçek hayatta bu kadar kolay olur mu derseniz, bence olmaz ama olsa fena olmazdı. Bu üçlü ilişki filmin en zayıf yanı; kahramanlara fazla iltimas geçiliyor. Ne Jule’nin iki erkeğe birden sahip olma arzusu, ne Peter’in aldatılması, ne iki erkek arasındaki çıkar çatışması, ne de sorunun nasıl çözüldüğü yeterince güçlü işlenmiyor. Aldatmanın kahramanları suçu aşka atıyorlar, sanki özne kendileri değil aşkmış gibi… Cinselliğe yönelik davranışlarımız bir gün belki nesnel koşulları oluştuğunda değişecek ama ne 68’de ne de bugün sadece burjuva mülkiyet duygusuna karşı olmakla cinsel kıskançlığın üstesinden gelinebildiğine inanmıyorum. Ama yönetmenin dediği gibi filmin kahramanları “Şiirsel bir direniş” içindeler ve bu uzlaşmayı da aynı şiirsellik içinde kabullenmeliyiz sanırım.
“Eğitmenler” ekibinin kapitalizme karşı yaptıkları eylemlerin bir devrime doğru gitmesi mümkün değil, bunun için ne yeterince örgütlüler ne de böyle bir perspektifleri var. İşçi sınıfının tartışmalarında bir yeri de yok. Ama bir şeyler yapma çabaları ve bunu insani ilkelerden uzaklaşmadan yapmak istemeleri (bir an için Peter’in cinayet seçeneğini düşünmesi dışında) takdire şayan. “Eğitmenler” 68’in direniş ruhuna sahip çıkan, kapitalizmin adaleti üzerinde düşünmeye çağıran ve eylemi yükselten bir film. Seyretmeli, üzerinde tartışmalı ve de “ne yapmalı?” diye düşünmeli…