TARİH:  18 Mart 2006

GAZETE/DERGİ: Birgün

Petrole bulanan gizli eller 

ABD’nin körfeze odaklı petrol – siyaset ve kapital ağı, George Clooney’nin Oscar’lık ajan rolüyle Syriana’da. Filme adını veren kelimenin manası, malum: ‘Güdük Ortadoğu Projesi! 

Yönetmen: Stephen Caguan Oyuncular: George Clooney, Matt Damon, Jeffrey Wright, William Hurt Türü: Politik – Gerilim Ülke: ABD 

Syriana, biçim-içerik açısından çok farklı olmakla birlikte bazı yanlarıyla ‘Münih’i andırıyor. Burada da, bir vurucu tim üyesi filmin baş kahramanı. Bob (George Clooney) bir CIA ajanı, aynı Münih’in Mossad ajanı Avner’i (Eric Bana) gibi. Bob da sonunda örgütüyle çelişkiye düşüyor, hatta örgütün hedefi haline geliyor. Bob’a ister istemez sempati duyuyoruz, bütün o kanlı geçmişine rağmen. Ama, Bob’un iyi bir adam öldürdüğüne şahit olmuyoruz filmde. Aksine, karşı cepheden bir meslektaşının işkencesine maruz kalıyor. Bu bakımdan “Syriana’yı, bir CIA ajanını sempatik göstermekle suçlamak mümkün ve de yanlış değil. 

Ama “Syriana”nın Amerikan kapitalizmi / emperyalizmine ciddi eleştiriler getirdiğini de teslim edelim. Son derece karmaşık bir öyküsü var filmin. Bir yanda Bob var, ununu eleyip eleğini asmaya hazırlanan CIA ajanı olarak. Bob İran’da sevimsiz bir silah tüccarına füze satıp ardından aynı adamın arabasını havaya uçuruyor. Arkasına bile dönüp bakmıyor, yoldan geçenlere bir şey olup olmadığı umurunda değil. Adam öldürmek onun için sıradan bir şey. Ama sattığı füzelerden biri hesapta olmayan bir Arap örgütün eline geçiyor ve bu Bob’un kariyeri için iyi bir şey değil. 

Bob’a bu kez bir görev daha veriliyor: Bir Arap emirliğinin ilerici prensini öldürtmek. Prens Nassir (Alexander Siddig) ülkesinin çıkarlarını koruduğu ve petrolünü daha yüksek fiyat veren Çinlilere sattığı için Amerikalıların nasırına basmış durumda. Bob, Nassir’ı öldürme işini Musawi adlı bir İranlı’ya ihale ediyor. Ama işler umduğu gibi gitmiyor. 

Bu arada Amerika’da, petrolcüler bir yandan Kazakistan petrollerini sömürme telaşı içinde ve bu amaç doğrultusunda Connex ve Killen adlı iki şirket birleşiyor. Aynı şirketler tabii ki Nassır’ın ülkesinin petrolünün Çin’e gitmesine de göz yummamaya kararlı. Fakat, iki şirketin birleşmesi ve Killen’in Kazakistan’ın Tengiz petrol sahasında sondaj yapma hakkını nasıl aldığı, Adalet Bakanlığı tarafindan mercek altına alıyor. Yoksa yoksa rüşvet falan mı var? Rüşvet elbette sistemin bir parçası ve herkes bunu biliyor. Gerçek dertleri Amerikan kapitalizminin çıkarına olan anlaşmaları göstermelik soruşturmalarla ve birkaç günah keçisi yaratarak yürürlüğe sokmak. 

Connex ve Killen ‘evliliği’, bu şirketlerde çalışan göçmen Pakistanlı işçilerin işten çıkarılmasına neden oluyor. İnsanlık dışı koşullarda yaşayan “garibanlar’, ülkeden çıkarılmamak için nafile iş aramaya koyuluyorlar; bin bir türlü aşağılamaya maruz kalarak. Sonunda içlerinden bazılarına radikal İslamcı bir örgüt sahip çıkıyor. İşte Bob’un sattığı füzelerden biri de bu örgütün eline geçiyor. 

Ve başka karakterler, karmaşık ilişkiler işin içine giriyor. Gerisini gidip izleyin. Fakat özünde, film Amerika’nın Ortadoğu’daki rolüne son derece olumsuz bir bakış getiriyor. 

İlerici ve ülkesinin çıkarını düşünen liderler Amerika’nın nasıl hedefi oluyor, Amerikan adalet mekanizması “yozlaşmayı” nasıl sistemin bir parçası haline getiriyor, CIA içinde işler kendi adamlarına bile karşı nasıl acımasızca yürüyor (Akbaba’nın Üç Günü”nü hatırlatır biçimde) ve nasıl intihar eylemcisi olunuyor…Tümü, filmin gösterdiği şeyler arasında. 

CIA ajanı Bob’u sonunda trajik bir kahramana dönüştürme çabası ise filmin en zayıf ve saçma yanı. 

Yine de “Syriana” sözünü ettiğim ve etmediğim kimi kusurlarına rağmen, ilgiyi hak eden bir film. Ama seyircisinden ciddi dikkat ve sabır istediğini de belirtmek lazım. 

Yapımın müziği de özel bir tebriği hak ediyor. Bu arada filmin adı olan “Syriana”, Amerikan siyasi fikir örgütlerinin Ortadoğu’nun yeniden şekillendirilmesine dair kullandığı bir kavram’mış! Hayret! 

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

© 2020 -CuneytCebenoyan.com