3 Mart 1995 Cuma
Gazete dergi: Tanin
‘Çatlaklar kutsaldır, çünkü ışığın içeri girmesine izin verirler.’ Bu aydınlatıcı fikrin sahibi klinik psikolog David Weeks’in incelediği bin küsur eksantrik arasında yer alan, kafasını kedilere ve dans etmeye takmış Ella adlı yaşlı bir ‘çatlak’.
Kısacası Ella teyze, Weeks’in uzun araştırmaları sonucunda vardığı sonucu zaten içgüdüsel olarak biliyormuş.
Weeks’in araştırmasının sonuçlarına göre eksantriklerin (bu kavram için Türkçede ‘lodosçu’ karşılığını öneriyoruz) oranı toplam nüfus içinde yalnızca on binde bir. Ama yaratıcılıkları, zekaları, sağlıkları, saadetleri ve hatta yaşama süreleri toplum standartlarının çok üstünde. Bu olgunun nedenlerini anlamak herkes için daha iyi bir hayatın kapısını aralayabilir.
Weeks’in ‘Eksantrikler-Kahve Masası Kitabı’ adlı yapıtı Şubat ayı içinde yayımlandı. Weeks’e göre ‘Lodosçular ifade özgürlüğünün olduğu ortamlarda kendilerini bulabiliyorlar. Baskıcı rejimlerde onlara hoşgörü gösterilmiyor.
Amerikalı lodosçularla İngiliz lodosçular arasında da farklar var. ‘Amerikalılar daha nazikken, İngilizler daha alaycı. Amerika’da daha çok kadın lodosçu var ve daha iddiacılar. İngiltere’de lodosçuların üçte ikisi erkek, Amerika’da ise üçte ikisi kadın. Bunun nedeni muhtemelen Amerikan kadınlarının daha uzun süredir özgür düşünüyor olmaları.’ diyor Weeks.
Refah düzeyinin de lodosçulukta önemli payı var. Varlıklı insanlar alışılmadık biçimde davranmada daha özgürler.
Bilim laboratuvarları ve akademilerin fildişi kuleleri de lodosçuların çiçek açabildiği verimli topraklar arasında.
Buraları 18. yüzyıl giysileri giyen ve Yunan şiirinin Altın Çağı üzerine araştırmalar yapan profesör Jonathan Barnes gibileri için ideal ortamlar. Sanat ve moda dünyası da öyle. Bir rockçı için ise lodosçu olmamak düşünülemez.
Weeks’in gözde lodosçusu ise Dr. Patch Adams. Gerçek bir doktor olan Adams hastalarını muayene ederken kırmızı bir burun takıyor ve bir palyaço gibi davranıyor.
Ama en önemlisi hastalarından ücret almıyor. ‘Patch lodosçuluğun en iyi yanlarını kendinde barındırıyor‘ diyor Weeks.
Weeks espri anlayışının insanların uzun yaşamasındaki en önemli etken olduğunu düşünüyor: Lodosçulardan öğrendiklerimi depresyon tedavisi için gelen hastalarıma uyguluyorum ve eskisinden çok daha iyi sonuçlar alıyorum.
Gevşemelerine, hayal güçlerini ve mizah yeteneklerini kullanmalarına yardımcı oluyorum. Nevrotikler genellikle aşırı ciddi oluyorlar. Onlara, lodosçuların yaptığı gibi kendilerine ve dünyaya gülebilmeyi öğretmeye çalışıyorum. ‘Lodosçu düşünme terapisi’ dediğim bir yöntem geliştirdim.
‘Nevrotikler, toplumun kendilerinden beklediğinden de fazla, aşırı uyumlu olma eğilimindeler. Bu da endişeye ya da kronik depresyona yol açabiliyor.
Lodosçular çok nadir olarak depresyona giriyorlar. Nevrotikler herkes kadar iyi olmadıklarını düşündüklerinden kendilerini perişan hissediyorlar ama ‘lodosçular farklı olduklarını biliyorlar ve bundan keyif alıyorlar.’
Sabahtan akşama kadar, çoğu insanın çöplük diyebileceği bir kulübede yaşayan ya da sadece patatesle beslenen lodosçular sağlıklarını mizah duygularına mı borçlular? En azından kendileri böyle düşünüyor. Neredeyse yalnızca patatesle beslenen Alan Fairweather ‘Başkalarının hiç fark etmedikleri şeylere gülüyorum’ diyor.
İnsanın KF’si – tıkırdama faktörü- olmalı diye ekliyor sütyen ısıtıcısı adlı meme koruyucu bir araç icat eden John Ward.
Weeks’in lodosçu olarak kabul edilebileceğini düşündüğü ünlüler arasında Samuel Johnson, Albert Einstein, Charlie Chaplin, Emily Dickinson ve Alexander Graham Bell gibi adlar var.
Gayriresmi çağdaş lodosçular listesinde ise Michael Jackson, Katherine Hepburn, Bob Dylan, Brigitte Bardot ve David Ballamy bulunuyor.
Lodosçuluğun yaşla da ilgisi var. Özellikle kadınların lodosçuluk özellikleri yaşlandıkça gün ışığına çıkıyor.
Weeks bunun menopozla alakasının olmadığını, kadınların çocuk yetiştirme gibi görevlerinin sona ermesini beklediklerini ileri sürüyor.
Farklı olmanın 10 ilkesi
David Weeks lodosçuların bazı özelliklerini sıralıyor (önem sırasına göre)
Hepsi bu özelliklerin tümüne sahip değiller elbette. Ama en azından 10’una sahipseniz büyük bir ihtimalle bir lodosçusunuz ( Bu durumda ‘normal’ dostlarınızdan -tabii hala kaldıysa- büyük bir ihtimalle daha uzun daha sağlıklı bir hayat süreceksiniz.)
- uyumsuz
- yaratıcı
- çok meraklı
- idealist (dünyanın daha iyi bir yer ve insanların daha mutlu olmasını isteyen)
- bir ya da daha fazla hobiyle saplantılı biçimde uğraşan
- çocukluğunda farklı biri olduğunun farkında olan
- zeki, fikir sahibi, açık sözlü
- haklılığına ve dünyanın yanlış yolda olduğuna inanan
- yarışmacı olmayan (onaylanmaya ya da desteklenmeye ihtiyacı olmayan)
- sıradışı beslenme alışkanlıkları ve yaşama düzeni olan
- başka insanların fikrine ve eşliğine pek meraklı olmayan (kendi -doğru- fikrine ikna etmek dışında)
- sıradışı bir mizah duygusuna sahip
- bekar
- genellikle ailenin tek ya da en büyük çocuğu
- kelimeleri deforme ederek kullanan
Eccentrics- The Coffe Table Book, David Weeks and Jamie James, Weidenfeld and Nicolson Yayınevi