TARİH: 20 Ekim 2018
GAZETE/DERGİ: Birgün
Anons’u bilgisayarda, internet üzerinden izledim. Yazmadan önce sinemada seyretmek istiyordum ama fırsat olmadı. Anons, 1960 başlarında bir grup askerin/asker emeklisinin İstanbul’da darbe yapmak amacıyla radyo binasını ele geçirme ve buradan anons yaptırma çabasını anlatıyor.
Anons’u estetik açıdan mükemmel buldum. Her planın uzunluğu, temposu, ışığı; oyuncuların performansları, diyalogların ikna ediciliği ve filmin baştan sona merakı ayakta tutması hayranlık verici. “Peki ama film bize ne söylüyor? Bugüne dair ne anlatıyor?” Birçok meslektaşımın filmle ilgili kaygısı bu yönde.
Faşizmin kapıları
Bana göre film bir tipolojiyi anlatıyor. Mozaik Müzik Topluluğu’nun 1990’da “Emekli Albay Hilmi Ertunç” şarkısında karikatürize ettiği asker tipini ete kemiğe büründürüyor. Evet bu adamların ideolojik duruşları, kime karşı darbe yapmaya çalıştıkları, politik görüşleri filmde anlatılmıyor. Ama ben, bir “yüce”yi temsil ettiği inancıyla – bu “yüce” vatan, millet olabilir; din, kutsal kitap, tanrı olabilir ya da tarih olabilir – kendinden menkul bir misyonla hareket eden bir insan tipinin anlatıldığını düşündüm. Bir kez bir yüceyi temsil ettiğini düşünmeye başlayan kişi için gerisi teferruattır. Bu teferruat, evine ekmek götürmekten başka bir derdi olmayan gariban bir taksici olabilir. Bu taksicilerden yüzbinlercesi ya da milyonlarcası da olabilir. Tarihin akışı önünde bunların esamesi okunmaz ve bazılarımız kendilerini tarih adına, vatan adına, tanrı adına konuşmaya yetkili ve görevli hisseder. Faşizmin kapıları böyle açılır. Katliamlar böyle meşru kılınır. Canavarlar tarafından değil, insanlar tarafından. Belki de öyleyizdir, tarih karşısında teferruattan ibaretizdir ama sorun şurda: Kimin teferruat olduğuna kim karar veriyor? Bir babanın, bir çocuğun, bir annenin, bir kardeşin teferruat olduğuna hükmetme hakkını kendinde buluyor?
Kaçırmayın
Ve filmin bıyık altından gülerek gösterdiği bir şey daha var: Bu yüce misyonların adamları, gündelik hayatın acemileri. Zihinleri çok yukarlarda dolaştığından, yeryüzü işlerinde çok beceriksizler.
Her hâlükârda verimli bir tartışmaya kapı açabilir Anons. Kaçırmayın.