TARİH: 1 Kasım 2008
GAZETE/DERGİ: Birgün
Siz bakmayın Deniz Baykal’ın hezeyanlarına, ‘Mustafa’ resmi ideolojiyi çağa uydurmak yolunda birkaç ufak tefek yenilik yapmak dışında, yeni bir şey sunmuyor. Bu resmi ideoloji, tarihi üstün özelliklere sahip bireyler yapar şeklindeki bireyci bir bakış açısına dayanıyor. Bu sabit kaldıktan sonra, o üstün özelliklere sahip bireyin imajında birkaç rötuş yapmışsınız çok da fark etmez. Bu filmi seyredip de Osmanlı’nın çöküşü ve Türkiye’nin kuruluşuna dair bir fikir edinebileceğinizi ummayın. Bunu bırakın, Mustafa Kemal’in nasıl olduğu, kişi haline geldiğini de anlamayı ummayın. Ne uluslararası dinamikler, ne emperyalist paylaşım savaşları, ne ülkenin sınıfsal iç dinamikleri, ne siyasal güç savaşlarına dair doğru dürüst bir fikir edinemeyeceksiniz ‘Mustafa’dan. Bunlar olmak zorunda değil denebilir, eğer başka şeyler olsa. Ne bileyim psikolojik bir derinlik olsa mesela. Film yaşlı Atatürk’ü anlatırken bu psikolojik derinliğe biraz yaklaşıyor ama o kadar, nihayetinde yine yüzeyde dolaşıyor. Yeni birkaç şey öğreneceksiniz ‘Mustafa’ hakkında, doğru, bunlarla yetinin. Ne bunlar?
RESMİ İDEOLOJİ DIŞINA ÇIKMAK
Mesela Atatürk’ün bir gözünün kör olduğunu ya da çok az gördüğünü. Böbreklerinden rahatsız olduğunu… Corinne diye bir zamanlar bir sevgilisi olduğunu (Ama kimdir bu kadın? Film bunla ilgilenmiyor…) Anarşist bir öğrenci olduğunu, gizli örgüt üyeliğinden Şam’a sürüldüğünü (ama film bu örgütün niteliğiyle de Mustafa’nın örgüt içindeki yeri ve etkinliğiyle de ilgilenmiyor…) Üvey kardeşleri olduğunu (ama bu kardeşlere ne olduğu da konumuz dışı).
Resmi tabloya, herkesin bildiği başka şeyler de eklenmiş. Mesela Sovyetlerin desteği olmasa Kurtuluş Savaşı’nın başarılamayacağı, Mustafa Kemal’in hem komünistlere, hem de dini bütün cemaatlere mavi boncuk dağıttığı, bir ara Kürt özerkliğinden söz edip sonra çark ettiği, birçok idama imza attığı, siyasi hasımlarına karşı acımasız olduğu gibi. Ama ‘Mustafa’ güzel görüntülerine, özenli ve pahalı prodüksiyonuna rağmen bir lise tarih dersinden biraz daha az sıkıcı olmayı başarıyor sadece. Yine de gel de Türkiye’de Mustafa Kemal hakkında resmi ideoloji dışında bir film yapmaya kalk bakalım, gör başına neler gelir denilebilir. Doğrudur.
Mustafa
Yönetmen: Can Dündar Türü: Belgesel Ülke: Türkiye