TARİH: 7 Temmuz 2006
GAZETE/DERGİ: Birgün
Kayıp şehrin “kayıp’ filmi
Sosyalizmi kötüleyen Kayıp Şehir’i Andy Garcia yönetiyor. Yapım, ‘Baba’ Kazablanka’ gibi göndermeleriyle bile, propaganda filmi olmaktan kaçamıyor
Orijinal Adı: The Lost City Yönetmen: Andy Garcia Oyuncular: Andy Garcia, Dustin Hoffmann, Ines Sastre Türü: Dram-Gerilim Ülke: ABD
Arada sırada Küba aleyhinde bir film yapmak gerekiyor herhalde. Olur a birileri hâlâ sosyalizmin iyi bir şey olduğunu düşünüyordur, neme lazım, önlem almalı… Geçtiğimiz yılın Küba karşıtı filmi “Karanlıktan Önce’ydi, bu yılınki de ‘Kayıp Şehir’. Karayiplerdeki bu küçük ülkede Amerikan emperyalizmi en iğrenç, en hukuk tanımaz yüzünü Guantanamo Üssü’nde gösterirken, antidemokratik olduğu gerekçesiyle Küba’yı terk edip ABD’ye göç eden bir Kübalı kahramanı konu alan bir filmin gösterime girmesini nasıl yorumlamalı? Amerikan demokrasisini bütün uzantılarından, Irak’tan, Afganistan’dan ve bütün dünya üzerindeki gerici rolünden bağımsız düşünebilir miyiz?
Irak’ta ırzına geçilen halk da Amerikan sisteminin bir parçası. Amerikan demokrasisinin kendi halkına sunduğu küçümsenemeyecek özgürlükleri bu sistemle birlikte düşünmek lazım.
Ama Küba’yı kendi içinde, tek başına ele almak mümkün. Küba kimseye saldırmıyor, Ortadoğu’ya işgal orduları göndermiyor. Yıllardır, Amerikan ablukasına rağmen ayakta duruyor onuruyla. Mükemmel bir rejim değil muhakkak ki ama Karayipler’de daha iyisi var mı? İşte şimdi eşcinsel hakları konusunda da bir atılım içindeler ve Latin Amerika’nın en özgürlükçü yasalarından birini hazırlıyorlar. Ama hala Küba Devri mi’nin nasıl kötü bir şey olduğunu anlatan filmler yapılmaya devam ediyor ve edecek. Çünkü Castro ve Guevera’nın önderlik ettiği devrim bazılarının çıkarına çok fena dokundu. Batista iyiydi diyemiyorlar ama Batista rejiminde mutlu mesut yaşarlarken Castro’ya katlanamıyorlar.
“Kayıp Şehir”in kahramanı Fico’nun – sey (Andy Garcia) bir fikir adamı olduğu söylenemez, Castro rejiminde ifade etmek isteyip de engellendiği bir fikri yok söyleyecek. Ama bir gece kulübü ve toprak ağası zengin bir amcası var. Bizim üniversitelerimizde de benzeri bolca bulunan örümcek kafalı, profesör bir babası var. Fico, kendisinin ve erkek atalarının çıkarlarının savunucusu ilan öç etmiş kendisini ve aile sözcüğünü ağzından düşürmüyor. İki kardeşi de devrim saflarına katılsa da Fico aile sözcüğünden kardeşlerine destek olmayı anlamıyor. O, babasının sevgili oğlu.
Kumarhanedeki devrim rüyası
Evet yıl 1959, Küba Devrimi’nin yılı ve El Tropico kulübünün sahibi Fico için dışarıda olan bitenin çok önemi yok. O bir işadamı ve kulübüyle uğraşmak istiyor. Ama filmde görülmeyen yoksullar El Tropico’nun pırıltılı dünyasının bir parçası değil. Dolayısıyla Fico’yu ilgilendirmiyorlar.
Bir de şu devrim rüyasına kapılan kardeşleri ve de onunla ortak kumarhane işletmek isteyen ve reddedilince bir tehdit haline gelen şu mafya olmasa. Fakat devrim hevesine kapılan kardeşlerin bir yararı da geride güzel dul karılar bırakmaları olabiliyor. Fico, kardeşinin dul karısıyla kartpostallara konu olacak pozlar içeren bir aşk yaşarken, devrim de gerçekleşiyor. Che Guevera filmde katı bir Makyavelist olarak betimleniyor, yani “hedefe giden her yol mübahtır” diyen ve acımasızca adam öldüren biri olarak.
Küba kökenli Amerikalı oyuncu Andy Garcia’nın bu ilk yönetmenliği her açıdan başarısız. Oyunculuklar dökülüyor, derinlikli karakterler yok, gereğinden fazla uzun tutulmuş her şey. Filmin senaristi Cabrera Infante, yazar (Bill Murray) karakteriyle bir yer açmış kendisine. Infante, karakteristik kelime oyunlarını yazarın ağzına yerleştirmiş. Ama yazar karakteri hayal mi, gerçek mi, filme neden konmuş anlamak pek mümkün değil; açıkçası film o kadar dökülüyor ki önemli de değil. ‘Yaşasın fırsatlar ülkesi Amerika’ ve ‘Kahrolsun sosyalizm’ demek için yapılmış, kötü bir propaganda filmi olmaktan öteye gidemiyor ‘Kayıp Şehir’. Filmin ‘Baba’ filmlerine ve ‘Kazablanka’ya da saklamadan öykündüğünü de son olarak ekleyelim.